HABAR.turkmen

2021-10-05 14:50:02 Gomoseksual gatnaşykda güman edilýän onlarça raýat Türkmenabatda tussag astynda saklanýar

Azatlyk Radiosyna mälim bolan maglumatlara görä, gomoseksual gatnaşykda güman edilýän 25 töweregi adam, şol sanda ýol gözegçilik polisiýasynyň bir öňki işgäri, ýerli ýangyn söndüriji gullugyň birnäçe işgäri we asly Çärjew etrabyndan bolan bir dellek Türkmenabatda tussag astynda saklanýar.

Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen anonim şertlerde gürrüňdeş bolan ýagdaýdan habarly çeşmäniň sözlerine görä, bikanun jynsy gatnaşykda güman edilýän dellek awgustyň ahyrynda tussag edilip, Lebap welaýatyna getirilipdir.

24-nji sentýabrda turkmen.news neşiri asly Lebap welaýatyndan bolan, ýöne soňky wagtlarda Aşgabatda işläp, esasan şow-biznesiň wekillerine saç bejermek hyzmatlaryny hödürlän bir dellegiň häkimiýetler tarapyndan tussag edilendigini habar berdi.

Garaşsyz neşir Lebabyň merkezi polisiýa tussaghanasynda 30 töweregi erkegiň birmeňzeş aýyplamalar boýunça tussaglykda saklanýandyklaryny habar berdi.

Azatlyk Radiosynyň çeşmesi tussaglykda saklanýan bir erkek adamyň ýol gözegçilik polisiýasynyň öňki işgäridigini, ýöne soňra onuň näbelli sebäplere görä, Ýangyn howpsuzlygy gullugyna geçirilendigini aýdýar. Çeşmäniň maglumatlaryna görä, öňki polisiýa işgäri heniz ýol gözegçiligi gullugynda wagty beýleki bir kärdeşi bilen bikanun gatnaşyk saklamakda güman edilýär. Olaryň ikisi hem birmeňzeş aýyplamalar bilen Türkmenabatda tussag astynda saklanýan raýatlaryň arasynda galýar.

Azatlyk Radiosynyň çeşmesi şübhe bildirilýän sertaraşyň käbir müşderiler bilen ýakyn aragatnaşyk saklamakda güman edilýändigini aýdýar.

turkmen.news neşiri tussaglykda saklanýan tanymal dellegiň şahsy maglumatlaryndan özüniň habarlydygyny, ýöne olary etiki düzgünler sebäpli çap etmeýändigini belleýär.

Ýatlasak, 2020-nji ýylyň aprelinde Aşgabatda bir şoumen ýigit hem gomoseksuallykda aýyplanyp tussag edilipdi.

Türkmenistanyň kanun goraýjy edaralary, şol sanda Lebap welaýatynyň prokuraturasy ýa-da ýerli polisiýa edarasy bu iş boýunça hiç hili beýanat bermeýär.

Azatlyk Radiosynyň habarçysy bu iş boýunça bar bolan maglumatlaryň kanun goraýjy edaralar tarapyndan syr saklanýandygyny habar berýär.

Türkmenistanyň kanunçylygy gomoseksual gatnaşyklary jenaýat hasaplaýar. Ýurduň Jenaýat kodeksiniň, halkara hukuk goraýjy toparlary tarapyndan tankytlanýan, 135-nji maddasy “Beçebazlyk” boýunça iki ýyla çenli türme tussaglygyny göz öňünde tutýar. Eger-de, bu hereket gaýtalansa, kanunçylyk 5-10 ýyl möhlet bilen türme tussaglygyny göz öňünde tutýar.

Mundan ozal, geçen ýylyň aprelinde belli şoumen bikanun gatnaşykda aýyplanyp, tussag edilenden soňra, Aşgabatda başga-da birnäçe adam boýunça derňew işleriniň geçirilendigi mälim boldy. Ýöne bu derňewiň netijeleri aýan edilmedi.

Türkmenabatda 25 töweregi raýatyň, ýol gözegçilik polisiýasynyň we ýangyn söndüriji gullugyň birnäçe işgäriniň, galyberse-de tanymal sertaraşyň tussaglygy baradaky habar soňky günlerde Lebap polisiýasynyň ikibir oturan erkek adamlary bikanun jynsy gatnaşykda güman edip, olary soraga çekýän wagtlaryna gabat gelýär.

1-nji oktýabrda Azatlyk Radiosynyň habarçysy Lebap welaýatynyň tas ähli etraplarynda ulagda, çaýhanada ýa-da myhmanhanada ikibir oturan erkekleriň polisiýa tarapyndan soraga çekilýändiklerini we olardan özara jynsy gatnaşykda bolup-bolmandyklarynyň soralýandygyny habar berdi.

Şeýle-de, Azatlygyň habarçysyna görä, soňky günlerde sebitde Milli Howpsuzlyk Ministrligi polisiýa işgärleriniň arasynda özara jynsy gatnaşyk saklamakda şübhe bildirilýän adamlary hem ýüze çykarmakda iş alyp barýar.

Türkmenistanda LGBT jemgyýetiniň wekilleri barada maglumat örän çäkli bolup, olaryň hukuk goraýjy organlar tarapyndan yzarlamalara, basyşlara we gynamalara sezewar edilýändikleri barada diňe garaşsyz neşirler, şol sanda Azatlyk Radiosy habar berýär.

Mundan ozal, Azatlyk Radiosy 2019-njy ýylyň güýzünde özüniň jynsy ugry bilen baglylykda häkimiýetler tarapyndan ýanalýandygyny aýdan Kasymberdi Garaýew barada habar berdi. Azatlyk şol ýylyň dekabryndan soň, Garaýew bilen aragatnaşygy ýitirdi. Aç / Yorum Yap

2021-10-05 13:47:56 Berdimuhamedow Daşkentde Mirziýoýew bilen gepleşikleri geçirdi

Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow Özbegistana amal edýän iki günlük resmi saparynyň çäginde 5-nji oktýabrda özüniň özbek kärdeşi Şawkat Mirziýoýew bilen gepleşikleri geçirdi. Berdimuhamedow Daşkende 4-nji oktýabrda geldi, ony aeroportda prezident Mirziýoýewiň özi garşy aldy.

Özbek prezidentiniň metbugat edarasynyň maglumatyna görä, Kuksaroý rezidensiýasyndaky resmi garşy alyş dabarasyndan soň, iki goňşy ýurduň liderleri ilki dar formatda, soňra-da giňişleýin görnüşde gepleşikleri geçiripdirler.

Mirziýoýew iki ýurduň arasynda gelnen ähli ylalaşyklaryň durmuşa geçirilendigini belläp, bularyň iki ýurduň halkynyň bähbitine hyzmat edýändigini hem aýtdy. Ol bu saparyň sebit we halkara arenasyndaky hyzmatdaşlygy ösdürmäge mümkinçilik berjekdigini hem sözüne goşdy.

Berdimuhamedow iki ýurduň arasynda “ýokary derejede” gatnaşyklaryň bardygyny nygtap, soňky döwür özara hyzmatdaşlygyň dinamiki taýdan ösýändigini, şeýle-de munuň syýasy, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer pudaklarynda öz öwüşginini tapýandygyny aýtdy.

Maslahatyň dowamynda iki ýurduň serhet ýakasyndaky sebitleriň özara hyzmatdaşlyk mümkinçiliklerine hem üns berildi. Ýatlatsak, 22-nji sentýabrda Lebap welaýatynyň wekiliýetçilik topary Özbegistanyň Buhara regionyna we Daşogzuň delegasiýasy demirgazykdaky goňşy döwletiň Horezm sebitine sapar edipdiler. Gepleşikleriň dowamynda prezidentler bular ýaly duşuşyklaryň dowamly geçirilmeginiň tarapynda çykyş etdiler.

Mundan başga-da, iki ýurduň arasyndaky suw-hojalygyndaky hyzmatdaşlyga uly baha berildi. Bellesek, geçen aý BMG-niň Azyk we oba hojalyk boýunça edarasy Türkmenistanda we Özbegistanda suwdan peýdalanmagyň geriminiň “aýgytly” derejä ýetendigini duýdurypdy.

Galyberse-de, taraplar sebit we halkara gün tertibindäki meseleler, şol sanda Owganystandaky ýagdaýlar boýunça hem pikir alyşdylar.

Özbek tarapynyň maglumatyna görä, soňky dört ýylyň dowamynda iki ýurduň arasyndaky özara söwda dolanyşygy üç esse ýokarlanyp, 400 million dollardan hem aşypdyr. Şu ýylyň başyndan bäri söwda dolanyşygy 25% ýokarlanypdyr.

Mirziýoýew Özbegistanda häzir 200 müňden hem aşa türkmen milletli adamyň ýaşaýandygyny aýtdy. Şol bir wagtda, Türkmenistanda ýaşaýan etniki özbekler barada maglumat berilmedi. Azatlyk Radiosy ýurduň Daşoguz we Lebap sebitlerinde ýaşaýan etniki özbekleriň pasport almakdaky kynçylyklary, işe ýerleşmekde duş bolýan meseleleri, şeýle-de özbek dilinde bilim berýän mekdepleriň we metbugatyň ýokdugy barada habar beripdi.

Mundan öň, Berdimuhamedow Özbegistana 2018-nji ýylyň aprelinde döwlet sapary bilen barypdy, şeýle-de 2019-njy ýylyň noýabrynda Merkezi Aziýa döwletleriniň prezidentleriniň ikinji Konsultatiw duşuşygyna gatnaşmak üçin iş saparyny amala aşyrypdy.

Türkmenistan bilen Özbegistanyň resmi diplomatiki gatnaşyklary 1993-nji ýylyň 7-nji fewralynda ýola goýuldy. Aç / Yorum Yap

2021-10-04 15:11:14 2000-nji ýyllarda gitarada ýerine ýetiren aýdymlary bilen tanalan Pälwan Halmyradow dürli temalarda, şol sanda durmuşy temalarda, söýgi temasynda, galyberse-de, Türkmenistanda aýallaryň türmä basylmagy barada we başga-da birnäçe mowzuk boýunça aýdymlary ýerine ýetirdi. Aç / Yorum Yap

2021-10-04 15:11:14 Ilat Pälwan Halmyradowyň azatlyga çykmagyny uly şatlyk bilen garşylady, häkimiýetler 'tisgindi'

Iki hepde töweregi mundan ozal türkmen türmesinden azatlyga çykan belli aýdymçy Pälwan Halmyradow geçen döwrüň dowamynda üç gezek Milli howpsuzlyk gullugynyň işgärleri tarapyndan soraga çekildi – häkimiýetler aýdymçyny iki gezek milli howpsuzlyk gullugynyň ýerli edarasyna çagyrypdyrlar, bir gezek onuň ýaşaýan ýerinde gürrüňdeşlik geçiripdirler.

23-nji sentýabrda Azatlyk Radiosy Pälwan bagşynyň türmeden boşadylandygy barada habar berdi.

Azatlyk Radiosyna soňky gowşan maglumatlara görä, sebit ilatynyň aýdymçynyň azatlyga çykmagyna köpçülikleýin şatlanmagy we bu şatlygyň sosial media arkaly mälim edilmegi Milli howpsuzlyk edaralarynda howsala döredipdir.

Azatlyk Radiosynyň ýerli habarçysyna görä, aýdymçynyň ýaşaýan ýeri bolan Mary sebitiniň ilaty onuň “türkmen türmesinden azatlyga çykmagy baradaky hoş habary” örän şatlykly garşylady; adamlar öz ýürek joşgunyny özara gürrüňdeşliklerde, galyberse-de sosial ulgamlar arkaly beýan etdi.

Habarçymyz bu wakanyň diňe bir Mary sebitinde däl, eýsem, beýleki etraplarda-da şatlykly kabul edilendigini habar berýär.

Ýöne köp sanly maryly, şol sanda murgaply ýaşaýjylaryň sözlerine görä, ilatyň şatlyk duýgularyny aç-açan beýan etmegi häkimiýetlere ýaramady.

Murgap etrabynyň bir ýaşaýjysy aýdymçynyň türmeden boşadylmagyny tutuş welaýat üçin “toý-baýram belläbermeli ýagdaý” hökmünde suratlandyrdy.

Ýene bir ýaşaýjy Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde aýdymçynyň köpçülik tarapyndan garşylanyşyny görkezýän wideony sosial mediada paýlaşan adamlaryň häkimiýetler tarapyndan soraga çekilendigini gürrüň berdi. Olardan wideony Internetden aýyrmaklyk hem-de şeýle wideolary mundan beýläk paýlaşmazlyk talap edilipdir.

Azatlygyň habarçysyna görä, aýdymçynyň öýüne “göz aýdyň” aýtmak üçin adamlaryň üýşüp barmagy häkimiýetlerde ynjalyksyzlyk döredýär.

Häkimiýetler Pälwandan öýe adam üýşürmezligi talap edipdirler. Olar bu talaplaryny ýurtda giň ýaýran keselçilik bilen delillendiripdirler.

Galyberse-de, habarçymyzyň maglumatlaryna görä, belli bagşyny öýüne çagyrýan adamlar hem howpsuzlyk işgärleri tarapyndan soraga çekilýär.

Şol bir wagtda, habarçymyz häkimiýetleriň türkmen türmesinden azatlyga çykan sungat işgärinden döwlet syýasatyny wasp etmegi, ondan ýurduň prezidentine, şeýle-de, atlara we itlere bagyşlap aýdym ýerine ýetirmegi talap edýändiklerini habar berýär.

Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen anonim şertlerde gürrüňdeş bolan bir howpsuzlyk işgäriniň sözlerine görä, belli aýdymçynyň mundan soňky döredijiligi häkimiýetler tarapyndan berk göz astyna alnar.

“Indi Pälwan bir aýdym düzüp, köpçülige ýetirmezden ozal, ol aýdymy we sazyny ilkibaşda milli howpsuzlyk edarasyna tabşyrmaly bolar. Soňra Aşgabatdan bu täze aýdyma rugsat berseler, ony halka ýetirmeli bolar...” diýip, howpsuzlyk işgäri atlandyrylmazlyk şerti bilen Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi.

Aýdymçynyň ýakyn tanşynyň Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň bermegine görä, belli aýdymçy ýerli milli howpsuzlyk edarasyna çagyrylandan soňra, özüni erbet duýdy.

“Pälwan milli howpsuzlyk edarasyndan çykandan soňra, onuň ýüzi gaty salyk göründi. Ol aradan birnäçe sagat geçenden soň, zordan eline gitarasyny aldy” diýip, bir şaýat aýtdy.

Azatlyk Radiosynyň çeşmeleri 2016-njy ýylyň noýabrynda Pälwan Halmyradowa iş kesilendigini habar berdiler. Ýöne kazyýet diňlenişiginiň detallary açylmaýar. Azatlygyň habarçylary 2017-nji ýylyň ýanwarynda onuň uzak möhletli türme tussaglygyna höküm edilendigini habar berdiler. Aýdymçynyň azatlykdan mahrum edilmeginiň aňyrsyndaky anyk sebäpler, kazyýetde oňa bildirilen aýyplamalar barada anyk maglumat ýok.

Ýöne köpler Pälwan Halmyradowyň häkimiýetler tarapyndan azatlykdan mahrum edilmegini onuň döredijiligi bilen baglanyşdyrýarlar. Aç / Yorum Yap

2021-10-04 12:42:00 Baýramalyda wirus bilen keselleýän mekdep mugallymlary görnetin köpelýär

Türkmenistanda koronawirus hadysalary möwjeýän mahaly, Mary welaýatynyň Baýramaly etrabynda wirus bilen keselleýän mekdep mugallymlary görnetin köpelýär. Bu ýagdaý orta mekdeplerde okuwçylaryň gündelik sapaklarynyň ýarysyny mugallymsyz synplarda, boş geçirmegine getirýär. Bu ýagdaýlaryň jikme-jikleri barada Azatlyk Radiosynyň habarçysy Marydan maglumat berýär.

"Şu günler etrabyň mekdeplerinde köp mugallym koronawirus bilen keselläp, işe çykmaýar. Şol sebäpli alty sapak geçmeli okuwçylaryň adatça üç sapagy mugallymlar tarapyndan okadylýar. Galan üç sapagy okuwçylar boş oturyp geçirýärler" diýip, 4-nji mekdebiň bir bilim işgäri anonimlik şertinde 1-nji oktýabrda habarçymyza gürrüň berdi.

Habarçymyz bilen söhbetdeş bolan mekdep okuwçylarynyň ene-atalary COVID-19 keseliniň möwjeýän wagtynda çagalaryny mekdebe ibermekden gorkýandyklaryny aýdýarlar.

"Çagalar 2 metr aralygy saklamaýarlar. Mugallym bolmasa, çagalar biri-birleri bilen ýakyn aralykda jem bolup oturýarlar. Bu olaryň biri-birine wirus ýokuşdyrmak ähtimallygyny güýçlendirýär. Galyberse-de, çagalar biri-biri bilen uruşsa-da, olaryň halyndan habar almana mugallym ýok" diýip, efirde atlandyrylmasyzlygyny soran baýramalyly ene-atalaryň biri 1-nji oktýabrda habarçymyza beren maglumatynda aýtdy.

Onuň sözlerine görä, ene-atalaryň ençemesi okuwçylaryň mugallymlar bilen geçýän sapaklary gutarandan soňra, olary dessine öýlerine goýbermegi haýyş edip, mekdep ýolbaşçylaryna ýüzlenýärler.

Ýöne mekdep ýolbaşçylary ene-atalaryň bu haýyşyny ret edýärler. Olar munuň sebäplerini "mekdeplerde mugallymlaryň ýokdugyny bildirmän, okuw güni tamamlanýança, okuwçylaryň synplarda oturmalydygy" barada özlerine ýörite görkezmäniň berilendigi bilen düşündirýärler.

Türkmen häkimiýetleri global pandemiýanyň başyndan bäri ýurtda koronawirusyň ýeke ýagdaýynyň-da hasaba alnandygyny boýun almaýarlar. Şeýlelikde, ýurtda koronawirus bilen keselleýänleriň we ondan ölýänleriň resmi statistikasyny, ýurduň beýleki pudaklarynda bolşy ýaly, anyklamak hem başartmaýar.

Şeýle-de, degişli häkimiýetler Azatlygyň ýurtda COVID-19-yň giňden ýaýramagy, munuň raýatlaryň işine we okuwyna nähili täsir ýetirýändigi baradaky soraglaryna hem hiç bir düşündiriş bermeýärler.

Ýatlatsak, ýurt resmileri, wirus hadysalarynyň möwjemeginiň arasynda, orta mekdeplerde okuwlary ilkibada çäklendirdiler. Ýöne soňra, aradan birnäçe gün geçensoň, bu çäklendirmeleri goýbolsun etdiler.

1-nji sentýabrda ýurduň orta mekdeplerinde 1-5-nji synp okuwçylar üçin sapaklar başlan bolsa, 6-11-nji synplar üçin okuw prosesi bir aý yza süýşürilipdi. Ýöne soňra 6-njy sentýabrda 6-11-nji synp okuwçylar üçin sapaklar garaşylmadyk ýagdaýda täzeden başlandy.

Bu habarlaryň arasynda, paýtagtyň käbir mekdeplerinde bilim işgärleriniň, şol sanda mugallymlaryň koronawirusdan ýogalandygy barada Azatlyga maglumatlar hem gelip gowuşdy. Aç / Yorum Yap

2021-10-04 12:08:56 “Bu puly gönümel resmileriň özlerine bermeli, puluň alnandygy barada hiç hili garşylykly kwitansiýa berilmeýär. Garaz, gönümel para soraýarlar. Muňa razy bolan söwdagärlerden dükanlarynyň öň tarapynda plastik böwedini oturtmagy soraýarlar. Emma resmileriň wadalaryna ynanyp, ýene goşmaça harajat etmäge taýýar telekeçi juda az” diýip, hususy söwda nokadyny ýapmaga mejbur bolan maryly telekeçi belledi.

Azatlyk Radiosynyň dowamly synanyşyklaryna garamazdan ýokarda beýan edilen ýagdaýlar boýunça degişli sebitleriň häkimliklerinden, kanun goraýjy edaralaryndan we salgyt gulluklaryndan kommentariýa ýa düşündiriş almak başartmady.

Galyberse-de, ýurt resmileri koronawirus aladalary sebäpli girizilen çäklendirmeleriň ilata ýetirýän täsirleri barada hiç zat aýtman gelýärler. Şeýle-de, bu çäklendirmeleriň näçe adamyň işine täsir ýetirýändigi, olara döwlet tarapyndan maddy goldaw berilýändigi ýa-da berilmeýändigi barada hem mesele gozgalmaýar. Aç / Yorum Yap

2021-10-04 12:08:56 COVID çäklendirmeleri sebäpli “köp telekeçi batdy”, salgyt gullugy “onda-da töleg soraýar”

Türkmenistanda pandemiýa adalarynyň arasynda bazarlaryň, hususy dükanlaryň hem gapylary möhürlenenden soň, häkimiýetler tarapyndan hiç hili goldawyň berilmeýändigini aýdýan hususy söwdagärler uly zyýana galýandyklary sebäpli, telekeçilik işlerini doly togtatmak kararyna gelendiklerini belleýärler. Şol bir wagtda, ýerli salgyt gulluklary telekeçileriň arzalaryny kabul etmän, “islendik ýagdaýda” salgyt tölemeli boljakdyklaryny, bolmasa-da işleriniň suda geçiriljekdigini duýdurýarlar.

Ýatlatsak, ýurtda COVID-19 bilen bagly ýeke ýagdaýy hem resmi taýdan hasaba almadyk türkmen häkimiýetleri, koronawirusyň delta ştammyna ýolugýanlaryň we ondan heläk bolýanlaryň köpelmegi bilen, ozal gowşadylan karantin çäklendirmeleriniň ençemesini gaýtadan güýje girizipdi. Onuň çäginde sebitleriň arasyndaky hereket ýene çäklendirildi, dükanlaryň we bazarlaryň ençemesi ýapyldy.

“Sentýabrda Lebap welaýat häkimliginde söwda toplumyna gözegçilik edýän bir resmi hususy telekeçiler bilen duşuşyp, söwda nokatlarynyň 1-nji oktýabrda gaýtadan açyljakdygyny aýdyp, arkaýynlaşdyrypdy. Geçen anna güni bu wadalara ynanyp söwdegärler uly ýükli ulaglary bilen Türkmenabadyň bazarlaryna gelenlerinde, karantin çäreleriniň ýene iki hepde uzaldylandygyny, oňa çenli hem söwda nokatlarynyň ýene möhürli saklanjakdygyny bilip galdylar” diýip, efirde adynyň üýtgedilip Ylham diýlip tutulmagyny soran türkmenabatly telekeçi habarçymyza gürrüň berdi.

Ylham onsuz hem çäklendirmeler sebäpli uly ýitgilere uçran telekeçileriň harytlaryny uly ýollaryň ugruna çykaryp, satmaga synanyşýandyklaryny hem sözüne goşdy.

“Telekeçiler häkimiýetleriň sözüne bil baglap bolmaýandygyna ymykly göz ýetirdiler. Olaryň bir bölegi tigir ýa-da çaga arabasy ýaly harytlaryny ýapylan bazarlaryň ýa-da uly ýollaryň golaýyndaky öýleriň öňünde hatarlap, satyp başladylar. Gurluşyk harytlaryny adatça awtoduralgalaryň ýa-da ulag bejerilýän ussahanalaryň golaýynda satýarlar” diýip, 40 ýaşlaryndaky lebaply telekeçi belledi.

Bu aralykda, ýurtda koronawirusyň esasy ojaklarynyň birine öwrülen Mary welaýatynda alaçsyzlyga düşendigini aýdýan telekeçiler işlerini resmi ýagdaýda togtatmak ugrunda tagalla edýärler.

“Hökümetiň [bazarlar, dükanlar] ‘indi açylýar, şimdi açylýar’ diýen dowamly boş wadalaryna indi ynanýan ýok. Dükanlarymyzyň gapylary heniz hem möhürli. Käbir tanyş söwdagärler, gadagançylyga garamazdan, dükanlarynyň arka gapysyndan söwdasyny dowam etdirdiler. Emma polisiýa işgärleri jenaýat işi bilen haýbat atyp, her gezekde 10 müň manat möçberinde para töletdirýärler. Hususy dükan eýeleri ymykly zyýana galdy” diýip, maryly telekeçileriň biri 4-nji oktýabrda ýerli habarçymyza gürrüň berdi.

Ol salgyt gullugyna baryp patentini ýapdyrmak isleýän telekeçilere, resmileriň muňa rugsat bermeýändigini, hatda dükanlaryň gapylary möhürli saklanan günleriniň hasabyna hem salgyt töletdirýändiklerini sözüne goşdy.

“Salgyt resmileri ilki ‘garaşyň, ynha rugsat berler, söwdaňyzy dowam etdirersiňiz’ diýip pikiriňden dändirmäge synanyşýarlar. Eger-de telekeçi öz diýeninde dursa, onda resmiler ‘...Bize patentleri ýapmaly däl diýen buýruk berildi. Salgydy islendik ýagdaýda tölärsiňiz. Bolmasa-da, suduň üsti bilen töletdireris we üstüne ýene temmi hem bereris’ diýip haýbat atýarlar. Telekeçileriň zyýana galýandyklary, bergileriniň köpdügi baradaky nalyşlaryna gulak gabartjak hem bolmaýarlar” diýip, atlandyrylmasyzlygyny soran maryly telekeçi belledi.

Ol bu ýagdaýlar boýunça ýerli prokuratura şikaýat edenlerinde, sülçüleriň bar bolan meselelerini Salgyt gullugynyň özi bilen ylalaşmaly boljakdyklaryny aýdyp, olaryň arzalaryny kabul etmekden ýüz öwürendiklerini hem nygtady.

Şol bir wagtda, geçen hepdäniň aýagynda Marynyň salgyt gullugynyň işgärleri sebitdäki telekeçileriň bir topary bilen duşuşyp, hususy dükanlaryň açylmagyna rugsat beriljekdigini, emma munuň üçin 10 müň manat möçberinde öňünden pul geçirmeli boljakdyklaryny aýdypdyrlar. Aç / Yorum Yap

2021-10-01 14:47:34 Häkimiýetler VPN hyzmatlaryny hödürleýän adamlara ýene basyş edýär

Türkmenistanda erkin maglumat akymyny berk çäklendirmekde tankyt edilýän türkmen häkimiýetleri şu günler ýurtda alternatiw maglumat çeşmelerini petiklemek synanyşyklaryny, hususan-da VPN hyzmatlarynyň öňüne geçmek tagallalaryny güýçlendirýärler. Häkimiýetler şeýle synanyşyklarynyň çäginde VPN hyzmatlaryny hödürleýän adamlary saklaýar.

Azatlyk Radiosyna mälim bolan maglumatlara görä, 30-njy sentýabrda Lebap welaýatynyň Farap etrabynda dört telefon ussasy VPN hyzmatlaryny hödürlemekde güman edilip saklandy; häkimiýetler basyş çärelerini Türkmenabat şäherinde hem alyp barýarlar.

Ýerli kanun goraýjy edaralardaky bir çeşmäniň gizlinlik şertlerinde Azatlyk Radiosynyň habarçysyna beren maglumatlaryna görä, telefon ussalaryna garşy göreşe ýerli howpsuzlyk gullugynyň işgärleri gatnaşýar.

Çeşmäniň sözlerine görä, tussag edilen telefon ussalaryna olaryň howpsuzlyk edarasynda soraga çekiljekdikleri we soňra boşadyljakdyklary aýdylýar.

Kanun goraýjy edaralara ýakyn çeşme VPN hyzmatlaryny hödürleýän ussalara uly möçberde jerime töledilmek hem-de 15 gije-gündiz tussag edilmek howpunyň abanýandygyny aýdýar.

Türkmenistanda Internet torundan peýdalanylmagyny düzgünleşdirýän kanunçylyk VPN hyzmatlaryny gadagan etmeýär.

Muňa garamazdan, iş ýüzünde türkmen režimi raýatlaryň Internet mümkinçiliklerini berk çäklendirmekde tankyt edilýärler.

Türkmenistan Internet azatlygy boýunça halkara hasabatlarda dünýä ýurtlarynyň arasynda iň yzdaky setirlerde orun alýar.

Häkimiýetleriň VPN hyzmatlaryna garşy nobatdaky basyşlary daşary ýurtlarda ýaşaýan türkmen aktiwistleriniň we migrantlaryň hökümete garşy protest aksiýalarynyň täze tolkunyna bat berýän wagtlaryna gabat gelýär.

28-30-njy sentýabr aralygynda türkmen aktiwistleri BMG-niň Nýu-Ýorkda ýerleşýän baş binasynyň öňünde hem-de BMG-niň Ženewadaky edarasynyň öňünde yzly-yzyna piket geçirdiler. Şol bir wagtda, Türkiýede ýaşaýan türkmenistanly aktiwistler hem türkmen hökümetine garşy şygarlar ýazylan plakatlary götermek arkaly protest aksiýalaryny geçirdiler.

Oppozisiýa aktiwistleri öz çykyşlarynda türkmen hökümetiniň ýurtda COVID-19 keseliniň bardygyny inkär etmegini berk ýazgarýarlar. Şeýle-de, olar ýurtda eýýäm birnäçe ýyl bäri dowam edýän ýurtdaky ykdysady we sosial problemalara hökümetiň çäre görüp bilmezligini berk tankyt edýärler.

Häkimiýetler VPN ussalaryna garşy basyşlary güýçlendirýän mahaly, Azatlyk Radiosynyň habarçysy ýurt içinde VPN hyzmatlarynyň tas gara bazar şertlerine geçip barýandygyny we bu hyzmatlaryň teýden, gizlin ýöredilýändigini habar berýär.

Habarçynyň maglumatlaryna görä, VPN hyzmatlaryny bir aý üçin bahasy 100-200 manat aralygynda üýtgeýär.

Türkmenistan Facebook, Twitter, YouTube ýaly sosial platformalary, WhatsApp, Telegram, Viber ýaly messenjerleri, galyberse-de, döwlet gözegçiligindäki saýtlardan daşary ençeme habar saýtlaryny petikli saklaýar. Bu saýtlardan peýdalanmaga isleg bildirýän raýatlar VPN ulanmaga mejbur bolýar. Ýurtda islendik maglumatyň resmi wersiýasyndan başga maglumatlar, alternatiw habarlar häkimiýetler tarapyndan berk gözegçilik astynda saklaýar.

Häkimiýetler erkin maglumat akymyna göni we gytaklaýyn ýollar bilen basyş etmekde berk tankyt edilýärler.

Şol bir wagtda, häkimiýetleriň nobatdaky VPN basyşlary ýurtda durmuş-ykdysady kynçylyklaryň dowam edýän wagtyna we hökümetiň COVID-19 pandemiýasyny göz-görtele ýaşyrmakda berk tankyt edilýän wagtyna gabat gelýär.

Bu aralykda, Azatlygyň habarçysy öýe internet çekdirmegiň barha kynlaşýandygyny habar berýär.

Türkmenistanda berk döwlet gözegçiligindäki “Türkmentelekom” aragatnaşyk kompaniýasy ýurduň ýeke-täk Internet üpjünçisidir.

Mundan ozal, türkmen häkimiýetleri ýurduň käbir sebitlerinde VPN ulanmazlyk barada adamlary Gurhandan ant içmäge mejbur etmek ýaly tejribeleri synap gördi. Aç / Yorum Yap

2021-10-01 11:51:03 Şeýle-de, habarçymyz soňky döwürde öz çagalaryny ekläp bilmän, ýetimler öýüne ýa-da kömekçi internatlara tabşyrýan ene-atalaryň görnetin köpelýändigini hem belleýär.

"Ene-atalar çagalaryň iýjek çöreklerini berýärler diýip, bu ýerlere tabşyrýarlar. Olar çagalarynyň özleri ýaly kösençlikde däl-de, azajyk bolsa-da gowy durmuşda ýaşamagyny, kadaly naharlanmagyny arzuw edýärler. Çagalaryny ýetimler öýüne tabşyryp, soňra öz janlaryna kast edýän ene-atalar hem bar. Bu ýeter-ýetmezçilik, çaga aýraçylygy adamlaryň psihikasyna uly zeper ýetirýär" diýip, maryly ýaşaýjy aýtdy.

Türkmenistanyň hökümeti ne ýurt ilatyny “açlyk” derejesine çenli baryp ýetiren ykdysady krizisi, ne-de saglyk we sosial krizisi boýun alýar. Aç / Yorum Yap

2021-10-01 11:51:03 Iýmäne çörek tapmaýandygyny aýdýan onlarça maryly prokuraturanyň öňüne üýşüp, prokurordan haraý gözleýär

Şu günler Marynyň ýaşaýjylary işsizlikden we ýaşaýyş-durmuş şertleriniň kyndygyndan şikaýat edip, Mary şäherindäki welaýat prokuraturasyndan haraý gözleýärler. Emma olaryň soraýan kömekleri we edýän arz-şikaýatlary netijesiz galýar. Bu barada Azatlyk Radiosynyň habarçysy sebitden maglumat berýär.

Onuň sözlerine görä, soňky günlerde welaýat prokuraturasynyň binasynyň öňüne günde onlarça adam üýşüp, baş prokurora arzlaryny ýetirmäge synanyşýar. Ýöne prokuror häzirki güne çenli ilat bilen duşuşmaýar we olaryň isleýän haraýyna-da jogap bermeýär.

"Bu ýere üýşen adamlar çagalaryna bermäge çörekleriniň düýbünden ýokdugyny, eýýäm birnäçe gün bäri özleriniň-de çörek iýmändigini aýdýarlar. Köp adam prokuraturanyň gapysyndan kim çyksa, ylgap yzyndan barýar we öz hal-ýagdaýyny, güzeran eklenjiniň kyndygyny gürrüň berjek bolýar. Bir prokuratura işgäri adamlara "Siz salgyňyzy ýazyp, nobatça tabşyryp, öýüňize gidiň. Döwlet dükanlarynyň işgärleri un, ýag ýaly önümleri hökümet nyrhyndan öýleriňize eltip berer" diýdi. Adamlaryň köpüsi "Biziň şol harytlary satyn almaga-da pulumyz ýok" diýdi" diýip, waka şaýat bolan maryly ýaşaýjylaryň biri anonimlik şertinde 30-njy sentýabrda habarçymyza gürrüň berdi.

Onuň sözlerine görä, başga bir prokuratura işgäri bolsa, "bolýan zatlardan habarymyz bar. Biziň edip biljek zadymyz ýok" diýip, adamlary köşeşdirmäge synanyşdy.

"Işsizligiň, açlygyň çäresini tapman, siz bu stoly boş eýeläp otyrsyňyz" diýip, habarçymyz bir ýaş gelniň prokuratura işgärine eden ýüzlenmesini sitirledi.

Habarçymyzyň maglumatyna görä, prokuratura işgärleri we gapyda duran nobatçy bu ýere üýşen adamlara häkimlige baryp, arz-şikaýat bilen ýüzlenmegi hem maslahat berýärler.

Ýöne adamlar özleriniň bialaç prokuratura gelýändiklerini, sebäbi häkimlige ençeme gezek baryp, hiç hili haraý tapyp bilmändiklerini aýdýarlar.

"Edaralaryň birinden biri halky diňlemeli bolar ahyryn. Halk alaçsyz aç galdy diýip, bir gartaşan gelneje gözlerine ýaş aýlap, gapyda duran nobatça ýüzlendi" diýip, maryly ýaşaýjy aýtdy.

Azatlygyň bu aýdylanlar barada Mary welaýat prokuraturasyndan telefon arkaly habarlaşyp, kommentariýa almak synanyşyklary netije bermedi.

Türkmenistan indi bäş ýyla golaý wagt bäri agyr ykdysady kynçylyklary başdan geçirýär. Ýurduň dürli künjeginde işsizlik giňden ýaýrap, bazarlarda bahalar yzygiderli ýokarlanýar. Işsizlik we gymmatçylyk has köp maşgalany subsidirlenen azyk önümlerine garaşly goýýan mahaly, döwlet ilaty bu harytlar bilen-de kadaly üpjün edip bilmeýär.

Türkmen hökümeti ýurtda möwç urýan COVID-19 keseliniň hem-de pandemiýanyň fonunda has-da ýaramazlaşan ykdysady krizisiň hakyky gerimini aýan etmän, yzygiderli ösüş sanlaryny getirýär.

Şeýle-de, häkimiýetler heläkçilikli wirusyň, munuň bilen bagly çäklendirmeleriň, şol sanda uçar, otly gatnawlarynyň ýatyrylmagynyň iş orunlaryna we raýatlaryň gazanç mümkinçiligine ýetiren zyýanlaryny hem açyk aýtmaýar.

Ýöne Azatlygyň habarçylary pandemiýanyň arasynda, ilatyň öňden-de ýaramaz durmuş şertleriniň has-da agyrlaşandygyny, dilegçileriň, zibil dörýänleriň köpelendigini habar berip gelýärler.

Şeýle-de, ýurtdaky ykdysady krizis saglyk krizisi bilen utgaşyp, sosial problemalary hem barha ýitileşdirýär, soňky aýlarda ogurlyk, talaňçylyk we adam öldürmek ýaly jenaýatlar barha artýar.

Bu aralykda, Marydaky habarçymyz soňky aýlarda ençeme çaganyň ýetim galandygyny, olaryň ene-atalarynyň koronawirus bilen aradan çykandygyny hem habar berýär.

"Ejesiz, kakasyz galan çagalara döwlet kömek puluny almak üçin resminamalary düzetmäge kömek etmek beýlede dursun, gaýta ol çagalaryň hojalyklaryndan 5000-6000 manat para soralýar. Bu parany berip bilmeýän hojalyklar sanardan kän. Şol sebäpli ýetim çagalaryň köpüsi ençeme aýlap pulsuz, kömeksiz galýar" diýip, bu ýagdaýlardan habarly bir maryly ýaşaýjy habarçymyza beren maglumatynda aýtdy. Aç / Yorum Yap