AMİN ALAYI ve BED’İ BESMELE TÖRENİ Osmanlı'da ilköğretim kuru | HAYATİ İNANÇ
AMİN ALAYI ve BED’İ BESMELE TÖRENİ
Osmanlı'da ilköğretim kurumu olarak kabul edilen Sıbyan mekteplerine çocuklar Amin Alayı'yla başlardı. Osmanlı’da eğitimin ilk kademesi olarak kabul edilen Sıbyan mekteplerine başlama yaşı 5-6 olarak kabul edilmiştir. Bu mekteplerde okuma yazma ve dört işlem öğretilmekteydi. Okul çağına gelen çocuklar, okulların açıldığı ilk gün, geçit törenine benzeyen ”Âmin Alayı” adı verilen bir yürüyüşle okula getirilirdi. Bu yürüyüşe, öğretmenleri, aileleri, mahalleli ve okula yeni başlayan ya da daha önce başlamış büyük çocuklar yani tüm ahali katılırdı. En güzel kıyafetlerini giyinen, bu günü heyecanla bekleyen çocuklar, el üstünde, o güne özel süslü binekleriyle, neşe içinde ilahiler eşliğinde okula giderdi.
Düzenlenen amin alayı okulun önüne gelince, okul hocasının yardımcıları öğrenciyi atından indirir ve elinden tutarak okula götürürdü. Okuldan içeri giren çocuk ilk önce hocasının elini öper ve daha sonra yerleştirilen minderine otururdu. Besmele ile derse başlayan hoca Arap alfabesinin ilk harfi olan "Elif"i göstererek yüksek sesle harfi adını ve telafuzunu gösterirdi. Ardından da "Bugünlük dersin ve öğreneceklerin bu kadar, unutursan kulaklarını çekerim" der ve çocuğa latifede bulunurdu.
Tören bitiminin ardından çocuğun ailesi tarafından hazırlanmış yemekler yenilir, başta hoca olmak üzere âmin alayına katılan herkese ve bütün çocuklara hediyeler ile harçlıklar dağıtılırdı.
Böylelikle bir taraftan eğlendirilen çocuklara, diğer bir taraftan da okuma-yazmanın, ilim öğrenmenin ne kadar önemli olduğu sezdirilirdi. Okula yeni başlayan talebeler, ilk günü okulda kalmaz ilk derste besmele ile elif harfini öğrenip yine aynı eğlenti ile evlerine dönerlerdi.
"Amin alayı" veya "Bed-i Besmele" törenleri okula başlayan çocuklar için hayatları boyunca unutamayacakları bir anı olur ve kendilerini böylelikle özel hissederlerdi. Törenin herkes tarafından tatbik edilmesi ve halk tarafından alaya özel önem atfedilmesi Osmanlı toplumunda eğitimin, okulun ve ilmin ne kadar kıymetli olduğunun adeta bir göstergesiydi.
Törenle okula başlayan çocuklar için okul asla korkulacak veya tedirgin olunacak bir yer olarak görülmezdi. Böylelikle çocuklar okula severek devam eder, aldıkları eğitim ve dersler için daha istekli ve azimli olurlardı.
İktibas
@hayatiinanchoca
