2022-02-23 19:07:57
Ruslastırıw siyasatı Rossiya imperiyası XIX ásir dawamında jańadan imperiya quramına qosıp alınģan aymaqlarda alıp barģan ilaj. Kavkaz, Sibir siyaqlılar qatarında Túrkstan úlkesinde de bul siyasat ámelge asırıladı.
Imperiya húkimeti XIX ásir 70-jıllardıń baslarında iyelengen Buxara ámirligi, Qoqan hám Xiywa xanlıqları jerlerine ruslardı kóshiriwge ayrıqsha itibar bergen. Maqset – iyelengen jerlerde ózine tán tayanısh kúshlerin payda etiw bolģan.
Demek, dáslepki jıllarda ruslar menen birge ukrainler, belaruslar kóshirip keltiriledi.
Olardı kóshiwge ne májbúrlegen? Ápiwayı «ólim» yáki «kóshiw» variantlarınıń birewin saylaw shárti qoyılģan, deseńiz qátelesesiz. Basqasha usıl qollanıladı.
Imperiyanıń basqa aymaqlarınan Orta Aziyaģa kóship kelgenler dáslepki
5 jılda salıqlardan azat etilgen. Keyingi
5 jılda olardıń tek 50% in tólegen. Jergilikli jer iyeleri hám húkimdar dinastiya aģzalarınıń jer múlkleri konfiskaciya etilip, áskeriy atlanıslarda qatnasqan oficerlerge bólip berilgen. Nátiyjede, olardıń shańaraqları da Túrkstanģa «aģıp kelgen».
1897-jılı Túrkstan General-gubernatorlıģında kóship kelgenlerdiń sanı sál kem 200 mıńdı, 1911-jılda bolsa olardıń sanı 400 mıńdı quraģan.Ruslastırıw siyasatı menen, jergilikli xalıqtıń azatlıq háreketleri shekleniwine yáki olardı bastırıwda artıqsha kúsh jumsalmawına erisilgen.
Ózine jarasa tariyxta ornı bar iri mámleketlerdi iyelew – qúdiret. Olardı uzaq waqıt dawamında basqarıp turıw – bul talant! Demek, húkimdarlıqtı saqlap qalıw ushın bul nátiyjeli usıl. Bunıń ushın kóshiwge májbúrlew shárt emes, túrli jeńillikler beriw jetkilikli boladı. Kerekli adamlar kerekli jerlerde bar bolsa, ol jerdiń iyesi de sol xalıq boladı.
PIRAMIDA
48 views16:07