2021-10-11 00:18:11
Kutub-i Sitte’den el-Buḫārī (ö.256/870) ve Muslim’in (ö.261/875)
Ṣaḥīḥ’leri ile el-Nese ī’nin (ö.303/915) Sunen’inde yer almamasıyla beraber
iftirak hadisi, hadis literatüründe yaygınlık kazanmış ve bir bütün olarak
ṣaḥīḥ olduğu genel kabul görmüştür. Öyle ki Hicrî dördüncü asrın sonlarında el-Ḥākim el-Nīsābūrī (ö.405/1014) rivayetin birçok tarikini elMustedrak isimli eserinde kaydetmiş, bunların el-Buḫārī ve/veya Muslim’in
şartlarına uygun olduğunu belirterek her iki müelliften kaynaklanan boşluğu
adeta gidermeye çalışmıştır. Nitekim o, Ebū Hurayra’dan gelen ṭarīḳı daha
eserinin başında kitābu’l-īmān’da zikrettikten sonra rivayetin farklı
sahabiler kanalıyla gelen “aṣl”larının çok olduğunu dile getirerek iftirak
hadisine biçtiği değeri vurgulamak istemiştir. Ayrıca el-Ḥākim, eserinin
başka yerlerinde rivayetin diğer isnādlarına yer verirken, zikrettiği ṭarīḳlerin
hadisin ṣiḥḥati konusunda hüccet teşkil ettiğini açıkça kaydetmiştir.
el-Ḥākim el-Nīsābūrī (ö.405/1014) rivayetin birçok tarikini elMustedrak isimli eserinde kaydetmiş, bunların el-Buḫārī ve/veya Muslim’in
şartlarına uygun olduğunu belirterek her iki müelliften kaynaklanan boşluğu (yani buhari muslimde mevcut olmayışını)
adeta gidermeye çalışmıştır. Nitekim o, Ebū Hurayra’dan gelen ṭarīḳı daha
eserinin başında kitābu’l-īmān’da zikrettikten sonra27 rivayetin farklı
sahabiler kanalıyla gelen “aṣl”larının çok olduğunu dile getirerek iftirak
hadisine biçtiği değeri vurgulamak istemiştir.28 Ayrıca el-Ḥākim, eserinin
başka yerlerinde rivayetin diğer isnādlarına yer verirken, zikrettiği ṭarīḳlerin
hadisin ṣiḥḥati konusunda hüccet teşkil ettiğini açıkça kaydetmiştir.
El-Ḥākim’in
burada “el-uṣūl/ل ِصوُ
ْْلُ
ا “ kelimesi ile neyi kastettiği çok sarih olmamakla birlikte, bu lafızla, iftirak
hadisinin, sahabe kaynağı itibariyle çeşitliliğine ve farklılığına atıfta bulunmuş olabileceği gibi, söz
konusu hadisin temel hadis kaynaklarında geçtiğini vurgulamak istemiş olması da mümkündür. Ancak
ُصو ِل”
ْْلُ
َر فِي ا
ُكث “ َifadesinden sonra bu hadisin pek çok sahâbî tarafından nakledildiğini açıkça zikrettiği
dikkate alındığında, el-Ḥākim’in buradaki “uṣūl” lafzını “hadisin sahabe kaynakları” bağlamında
kullandığı ve bununla hadisin farklı sahabilerden geldiğini vurgulamak istediği daha anlamlı gelmektedir.
El-Ḥākim, el-Mustedrak, c.1, s.45 (no.10)
34 views✼ ҉ ҉ ҉ ҉ TEWHİDEN ҉ ҉ ҉ ҉ ✼ 🇭 🇦 🇳 🇮 🇫 🇪 🇳, 21:18