Hikmet Nedir? Evet, mevcûdât-ı álemin en küçüğünden en büyüğü | Risâle-i Nûr İzah ve Notlar

Hikmet Nedir?

Evet, mevcûdât-ı álemin en küçüğünden en büyüğüne kadar neye bakarsan bak, her şeyde bir hikmet ve intizámın hükümfermâ olduğunu göreceksin. Burada “hikmet”ten murâd üç şeydir:


Birincisi: Kánûn dâiresinde yapılış.

İkincisi: Fâide ve maslahata yönelik yapılış.

Üçüncüsü: Hüsn-i san‘atta yaratmaktır.

Hikmetin bu üç ma‘nâsına birden “intizám” denilir.

Kánûn dâiresinde iş yapılış “Hâkim” ismini, her şeyde fâideleri gözetmek “Hakîm” ismini, san‘atlı ve dengeli yapılış ise “Hakem” ismini gösterir. Kâinâtın neresine bakarsan bak, bir kánûnun hükümfermâ olduğunu göreceksin. O kánûnlar dâiresinde şu kâinâtta tasarruf eden Zât’a, “Hâkim-i Mutlak” denilir. Hem zerreden Arş’a kadar her şey fâidelidir. Meselâ; Hálık-ı Hakîm, Güneş, Ay ve yıldızları pek çok fâideler için yaratıyor. Fâide ve maslahatlara yönelik iş yapan Zât’a, “Hakîm-i Mutlak” denilir. Hem her şey san‘atlı ve dengeli yaratılmaktadır. Ya‘nî, her şey, en güzel bir şekilde yaratılmış birer antika san‘at eseridir. Bu ise “Hakem” bir Zâtı gösterir.

Kaynak: 10. Söz Haşir Risalesi’nin Şerhi