HANGİ PİYASADA BALİNA YOK Kİ? Bu sabah uyandığımız Dünya ne e | Finans Gazetesi
HANGİ PİYASADA BALİNA YOK Kİ?
Bu sabah uyandığımız Dünya ne eski Dünya, nede ticaretimiz o eski ticaret. Ekonomik krizler, ambargolar, pandemi, kuraklık, yolsuzluk ve savaşlar derken gelinen nokta işin içinden çıkılamaz bir hal almaya başladı.
Bugün sizlere et ticaretinden ve son zamlardan bahsetmek istiyorum. Türkiye de et sektörü Afrika'daki koşullardan çok çok iyi fakat Avrupa'daki koşullardan kötü seviyede. Teknoloji ve makine olarak Avrupa ya yakın olsakta sektörde hijyen, işgücü, sertifikasyon süreçleri ve iş güvenliği olarak almamız gereken daha çok yol var. Hele hele esnaf ahlakı olarak süreç iyice çığırından çıktı ki bu makalem de sektördeki üçkağıt beşkağıttan bahsetmeyeceğim başka bir zamanda bu konuda olup bitenleri de detaylı yazacağım.
Aslında ticari döngü çok basit. Dana yı küçükken al, besle, kes, et veya et ürünleri olarak üret ve sat. Fakat et piyasası temel gıda maddesi olmasının yanında, lezzetli ve besin değeri çok yüksek bir ürün olduğundan her zaman bizdeki yeri başkadır. Bu nedenle talep görür ve piyasaya arzı sürekli artma eğilimindedir. Peki son zamanlarda bu değerli ürünün fiyatları neden agresif bir şekilde yükseldi?
Bilindiği gibi ülkemiz de enflasyon hiç bitmiyor. Herşeyin fiyatı artıyor. Evet peynirin kilosunun 70tl olduğu yerde kıymanın kilosunun da 70tl olması abes. Fakat peynir her nasıl oluyorsa her yıl 2 kere düzenli artış ile fiyatlanırken, et bir anda agresif birşekilde yükselebiliyor. Bunun bir nedeni devletin ithalat politikası ile halka ucuz et yedirmek istemesi ve fiyatları baskılaması. İlk başta kulağa hoş geliyor. Evet halkın et ve et ürünlerine ulaşmasının kolaylaştırılması fakat dibi boş içi boş bir yöntem. İthalatın sonu yok. Yerli üreticiyi bitiriyor ithalat. Ayrıca bürokratlarada rant kapısı oluyor bu ithal et ihaleleri. Kökten dana üretimini ve besiciyi desteklemelisin ki kalıcı bir çözüm olabilsin. İthal geliyor yerli gidiyor. Ana sermayenden yiyorsun ama yama yapıyorsun.
Diğer bir nedeni de katil balinalar. Sadece balina değil katil balina. Şu anda büyük et firmaları ki çoğunun ismini biliyorsunuz ellerindeki çiftliklerde 50bin 100bin baş dana bulunmakta. Artık bu aylar da besi hayvanı yiyeceğini yemiş semizlenmiş ve et ile dolmuş olur. Bu saatten sonra o hayvana yem yedirmek hayvanada besiciyede zarar verir. Aynı oranda yese dahi kilo alması durmuş olur. O yüzden bu aylar kesim ayıdır. Bu katil balinalar her şehrin mal meydanına adamlarını gönderir. Köylüye kesim yapacağını söyler. Köylü ben zaten şu tüccara kestiriyorum dese de kaça kestiriyorsan 2lira 3lira fazlasına kesiyorum der ve meydanları haraketlendirir. Bu sefer besici köylü başlar ağızdan ağıza fiyatı yükseltmeye. Bu balinalar her meydandan sözleri yere düşmesin diye birer tır kesim yaptırır. İnsanlar iyice inanır ve artık fiyat yükselecek diye kendilerini geriye atıp beklerler. Ertesi gün daha da yükselir piyasa. Bu sefer besici köylü "bak yine çıktı neden kestireyim ki malımı yarın 1tl daha yükselsin öyle satayım" moduna girer. Fiyatları istediği noktaya getiren balina elindeki binlerce malı kesime sürer. Ve köylü bekleye dursun, bizimki istediği fiyattan malını kestirir ve köylüden alımı keser. Diğer küçük üreticiler ve kesimciler yine köylüyle besiciyle kalır baş başa. Fiyatlar yükselmiş olsada bu fiyatlara mal kesemeyen küçük tüccarlar zorlanır. E orta ve büyük ölçekli işletmeleride o balinalar kapar. Alt piyasa spota düşer ve kimin neye tutturduğu neye kestiği belli olmaz. Tam bir kaos. Tüketici sonra bi bakarki şu kasapta şu fiyat iken şu markette bambaşka fiyat.
İşte dostlar balina balinadır. İstediğini alıp çoktaaan bir sonraki besi için hazırlığını yapmaya gitmiştir bile. Altta piyonların savaşı devam etsin kimin umrunda!!
@etonomist
