KUŞLARIN YÖN BULMA YÖNTEMLERİ Kuşlar, özellikle de göçmen kuş | Finans Gazetesi

KUŞLARIN YÖN BULMA YÖNTEMLERİ

Kuşlar, özellikle de göçmen kuşlar binlerce kilometre uzaklara göç ederken nasıl oluyor da yönlerini şaşmadan nokta atışı buluyorlar? Daha önce geldikleri rotayı unutmadan, aynı rotayı tekrar kullanarak gidecekleri yere nasıl gidiyorlar? Biz insanlar olarak bilmediğimiz bir yere giderken hatta daha önce gittiğimiz yerler bile olsa son teknoloji ile donatılmış telefonlarımızdan navigasyon açmadan, gideceğimiz yere gidemiyoruz. Şaşırtıcı değil mi? aklı bile olmayan kuşlar navigasyon kullanmadan binlerce kilometre gidiyor. Biliyoruz ki Dünya’nın coğrafik kutup noktaları ile manyetik kutup noktaları birbirine oldukça yakın. Bu sayede Dünya’nın manyetik alanından faydalanan pusulalar, yolumuzu bulmada yardımcı olabiliyor. O halde göçmen kuşlar nasıl yönlerini bulurlar sorusunun bir diğer cevabı, manyetik alanı algılıyor olmaları olabilir mi?

Göçmen kuşlar kaybolmadan binlerce kilometre yolu nasıl kateder? 

Göçmen kuşların göç yolculukları, olağanüstü görüntüleriyle insanoğlunun çok eski çağlardan beri merakını cezbetmiştir. Ornitologların ve diğer araştırmacıların yaptıkları çalışmalar, göçmen kuşların iki uç nokta arasında aynı rotayı izleyerek göç ettiklerini göstermiştir. Peki kuşların bu üstün yeteneklerinin ardında yatan sır nedir?

Ornitologlara göre, görsel belirteçler, özel sesler, farklı kokular ve hatta sosyal ipuçları, kuşların yolunu bulmasında rol oynuyor. Binlerce metre yüksekte uçtuğunuzu düşünün tıpkı bir haritaya bakar gibi nehirler, ormanlar, dağlar gibi doğal yeryüzü şekillerini görebilir ve bu doğal haritaya bakarak yolunuzu bulabilirsiniz. Tabi ki sadece bu özellikleri mi var? Hayır elbette daha en önemli özelliklerinden bahsetmedim.

Doğal Pusula

Kuşların gaga ve boyun kısımlarında ferromanyetik tanecikler olduğunun görülmesi, göçmen kuşların yollarını nasıl buldukları sorusu ile ilgili yeni bir keşfin yapılmasını sağlamıştır. Ferromanyetik tanecikler, kuşun Dünyanın manyetik alanının kuvvet çizgilerine göre yönlerini tayin edebilmelerine imkan vermektedir. Yani kısacası kuşlar dünyanın manyetik alanını gagalarında taşır.

Bu tezin doğruluğunu sınamak için yapılan deneylerde kuşların vücuduna, ferromanyetik tanecikleri etkisiz kılacak güçlü bir mıknatıs bağlanır ve yön bulma kabiliyetlerinin sürüp sürmediği gözlemlenir. Mıknatıs bağlanan kuşlar yönlerini bulamazlar. Bir başka deneyde ise yapay güney manyetik dalgası yaratılmış ve kuşların bu manyetik dalgaya göre hareket yönlerini belirledikleri gözlemlenmiştir.

Ancak ferromanyetik tanecikler sayesinde elde edilen bilgiler, tek başına kuşun yolunu bulmasına yetmez. Bu bilgiler kuşun gözlerindeki foto reseptörlerden gelen bilgilerle birleştirerek adeta doğal bir pusulaya dönüşür.

Doğal pusulaya benzettiğim bu özellik manyetik alan algılayıcısının kuşun retinasındaki hücrelerde nasıl bulunabildiği ve nasıl bir mekanizma ile çalıştığı konusundaki araştırmalar devam etmektedir. Hatta bu alan kuantum biyolojisinin de yeni alanlarından biridir.

Sonuç olarak: Aydınlatamadığımız alanlarla ilgili birçok teori geliştirilmiş olmakla birlikte kuantum açıklaması bilim dünyasında daha fazla taraftar bulmaktadır. Göçmen kuşların yollarını nasıl buldukları konusu çok önemli bir konudur.

Uzay-Zamansal Programları

Her yıl tahminen 50 milyar kuş tüm dünyayı kuşatan bir yol ağı içerisinde göç yolculuğunu gerçekleştirmektedir. Göçmen kuşların başarılı bir göç için kapsamlı, detaylı ve doğuştan gelen “uzay-zamansal” programları vardır. Bu tarz programlar gayet açık bir biçimde genç ve tecrübesiz kuşların bile, yetişkinlerin kılavuzluğu olmadan göç etmelerini mümkün kılar. Kuşlar bunu “vektör navigasyon” sayesinde yaparlar: Genetik olarak önceden kararlaştırılmış göç yönü ve yine önceden kararlaştırılmış zaman planından oluşan bir vektöre bakarak bunu yaparlar. Bunu kalkış zamanlarının genetik fatörlerle programlanması takip eder.