AMSTERDAM DENEYİ Beynimiz, çok uzun bir geçmişe sahip ve günüm | Finans Gazetesi

AMSTERDAM DENEYİ
Beynimiz, çok uzun bir geçmişe sahip ve günümüzde bile tam anlamıyla çalıştığından, çalıştırdığımızdan söz edemiyoruz. Özellikle karar alma aşamalarında yapılan bilimsel araştırmalar da ortaya kararlarımızı alırken manipüle edildiğimizi, hiçbir kararın esasen bize ait olmadığını ve beynimizin alınan bu kararları bizim için rasyonel hale getirdiği için kendimiz alıyormuşuz gibi hissediyoruz. Öyle ki "Davulcuya mı kaçayım zurnacıya mı? diye sorulduğunda beyin size KAÇMA demiyor." tam aksine hangisine hangi sebeple kaçmanız gerektiğini söylüyor, yani kararı sizin için rasyonelleştiriyor!

90lı yıllarda ABDli komedyen Jerry SEINFELD beynimizi anlatırken şu ifadeleri kullanmıştır:

İnsanların zeki bir varlık olmadığını kanıtlamak amacıyla gündeme getirebileceğimiz birçok şey vardır. Benim favorim kasktır. Kaskı icat etmek zorunda kalma olgusu. Kaskı neden icat ettik? Çünkü kafamızın yarılmasına yol açan birçok şey yaparız. Duruma bakarız. Bu tür şeyler yapmaktan kaçınmamayı seçeriz; ama kafa yaran faaliyetlere devam edebilmek adına küçük plastik şapkalar yaparız. Kasktan daha aptalca bir şey varsa, o da içindeki kafanın yarılmasını engellemeye çalışmak yerine, adam gibi çalışmayan bir beyni korumak amacıyla kask takmaktır

DAVRANIŞSAL EKONOMİ
SEINFELD’e hak verir misiniz bilemem; ancak özellikle ekonomi ve pazarlama alanında beynin manipüle yöntemleri bilimsel olarak ortaya konulmuş ve son dönemlerde hayatımıza klasik iktisata ek olarak “Davranışsal Ekonomi” kavramı da girmiştir. Kurucusu Daniel KAHNEMAN olarak kabul edilmektedir ve son dönemde çokça psikolog bu alana eğilmişlerdir. Richard THALER de son dönemde bu alana çalışmalarıyla katkı sunmuştur. THALER tarafından beynin çalışma prensipleri de düşünülerek ele alınan bir problem Amsterdam Havaalanındaki erkekler tuvaletindeki kokudur. Bunun beyin ile ne alakası var ve nasıl bir çözüm sunmuş olabilir ki diyebilirsiniz, bakalım beynimiz gerçekten her alanda kontrol edilebilir mi?

Amsterdam Havaalanı’nda yer alan erkekler tuvaletinin sürekli kokması üzerine Hollandalı yetkililer çalışmalara başlıyorlar. Bu kokunun elbette çok fazla sebebi olabilir, erkekler şişman, şeker oranları yüksek, çok fazla içki tüketiliyor vb. Öncelikle pisuvarları değiştiriyorlar, içeriye koku koyuyorlar; ancak nafile! Halbuki işi bir Türk’e verseler anında çözümümüz hazır, kapıya yazarsın Nasıl bulmak istiyorsan öyle bırak ya da Temizlik İmandandır diye, sonrasında da Tuvalet Arızalı yazıyorsun, pisuvara da bir torba takıyorsun ve işte koku sorunu kökten çözülüyor; ancak Hollandalılar bilimsel çalışmayı sevdikleri için davranış bilimcilere başvuruyorlar.

THALER ÇÖZÜMÜ
Thaler sorunu dinledikten sonra diyor ki: Erkeğin yaratılışı avcıdır. Erkeğe avı gösterirsen, erkek de o avın peşine gider Peki ne yapılıyor? Tüm tuvaletlerin içine av konuluyor, koydukları ise bir sinek görseli. Tüm erkekler sineği nişan aldıklarında ise koku sorunu kendiliğinden giderilmiş oluyor ve Thaler daha sonrasında davranış bilimi ve ekonomiye yaptığı katkılardan dolayı Nobel ödülü ile ödüllendiriliyor.
Hala Benim Beynim Benim Kararım diyenlerden misiniz? @1905mos